“Ik ben dankbaar voor de obstakels en de mogelijkheden in het leven, omdat ze me hebben gemaakt tot wie ik ben.”
Ik ben Lyla, geboren in Guatemala. In 2005 kwam ik naar Almere waar ik in Tussen de Vaarten woon. Dit is mijn verhaal
Ik ben geboren in 1971 in Quetzaltenango, een stad in de bergen van Guatemala. Mijn vader is elektrisch ingenieur en mijn moeder pedagoog en vertaalster. Vanwege het werk van mijn vader, verhuisden we naar de hoofdstad, Guatemala-Stad, waar het erg onveilig was omdat er in die tijd een burgeroorlog gaande was in Guatemala. Ik ben de oudste van vier kinderen. In een land waar onderwijs verplicht is, maar waar het analfabetisme hoog is, had ik het geluk om aan een particuliere katholieke school en vervolgens aan de universiteit te mogen studeren.
Toen ik elf jaar oud was, verbleef ik via een uitwisselingsprogramma twee maanden bij een gezin in Iowa, in de Verenigde Staten. Ik maakte daar kennis met een ander land, andere mensen én sneeuw. Als tiener ging ik nog twee keer terug en ik heb daar zelfs mijn laatste jaar van de middelbare school afgemaakt in 1990.
Ik wilde ook de Europese kunst en cultuur leren kennen: mijn plan was om te reizen in Europa, te werken als au-pair in Parijs en te studeren aan de Sorbonne en ook om te gaan interrailen. In de zomer van 1992 ontmoette ik Jan in de trein tussen Griekenland en Turkije. Ik had nooit gedacht dat ik een jaar later mijn bruiloft met hem aan het plannen zou zijn.
Later tijdens die reis namen we de trein naar Amsterdam en kwam ik voor het eerst in Nederland. Samen met mijn twee Guatemalteekse vriendinnen bezochten we Maassluis, waar Jan en zijn ouders woonden. Jan en ik kregen verkering. We bezochten verschillende plaatsen in Nederland en ik was gefascineerd door de molens, de landschappen, de architectuur en de kanalen. Het was alsof je zo een ansichtkaart in wandelde.
Daarna ging ik weer terug naar Parijs voor mijn au-pair werk. Helaas werd ik erg ziek en moest worden opgenomen met een buikvliesontsteking. Ontslagen uit het ziekenhuis, was ik erg verzwakt en kon ik niet meer werken als au-pair én was ik dus mijn woonplek kwijt. Voordat ik terug zou reizen naar Guatamala bleef ik eerst een paar weken bij Jan en zijn ouders om op krachten te komen, maar ook om Jan en zijn wereld beter te leren kennen. Het was een cultuurschok: zijn ouders spraken alleen Nederlands, ze hadden hele andere gewoontes en het was winter, dus koud en donker.
Het was wel een leuke tijd. Nadat ik terugkeerde naar Guatemala kwam Jan een paar weken later ook om mijn familie te ontmoeten en mijn land en onze tradities te leren kennen. Op de dag dat hij terugkeerde naar zijn land verloofden we ons. Het jaar daarop trouwden Jan en ik in Antigua, Guatemala. Hij was 21 en ik 22.
We woonden in eerste instantie in Maassluis. Aan het begin van mijn verblijf was alles spannend: de ervaring was nieuw en ik miste mijn familie niet echt. Maar dat gevoel veranderde in de loop van de jaren. Ik moest niet alleen wennen aan het huwelijksleven, maar ook aan een nieuw land. Hier zijn mensen erg punctueel, serieus, afstandelijk en gestructureerd; iets wat ik niet gewend was.
Na verloop van tijd kregen andere gevoelens de overhand: heimwee naar mijn land en familie en een kinderwens. We besloten ons geluk in Latijns-Amerika te beproeven en emigreerden in december 1998. Jan vond een baan bij een computerbedrijf, ik bij de Nederlandse ambassade. Onze zoon Hendrik werd geboren in 2001.
De situatie in Guatemala werd echter steeds gewelddadiger. Ook de economische situatie werd steeds slechter. In 2004, op de dag dat onze dochter Suzanne geboren werd, stelde Jan voor om terug te keren naar Nederland. Daar had hij meer kansen op werk en zou ik meer tijd aan onze kinderen kunnen besteden. Eind 2004 vertrok Jan op zoek naar een baan en een huis dat hij in Almere vond, een stad waar ik nog nooit van had gehoord.
We verhuisden naar Almere Filmwijk, maar ik vond het een lege, karakterloze en ongezellige stad. Geen historische stad met grachten en molens, zoals ik gewend was. Jan zei: "Geef me vijf jaar, dan vertrekken we." Dat is meer dan vijftien jaar geleden! En nu ben ik hier deze stad aan het promoten en zijn Stadslandgoed de Kemphaan en natuurgebied de Oostvaardersplassen mijn favoriete plekken in Almere.
Ik nam het Nederlandse gezegde "Een goede buur is beter dan een verre vriend" ter harte. Het lukte me om een sterk sociaal netwerk op te bouwen door mee te doen met sociale activiteiten, mijn vrijwilligerswerk op de school van mijn kinderen en bij de katholieke kerk. Ik was de initiatiefneemster van een groep voor Spaanstalige moeders die als doel had elkaar te helpen om de Spaanse en Latijns-Amerikaanse tradities aan onze kinderen over te brengen. Ik wilde dat mijn kinderen Spaans konden praten met mijn familie en dat is gelukt: ze spreken Nederlands, Spaans en Engels.
Na verloop van tijd en zover weg van Guatemala, kreeg ik, ondanks mijn vele overwinningen in Nederland, problemen in mijn persoonlijke leven: schildklierproblemen, een hele drukke agenda en het feit dat ik geen tijd voor mezelf had, leidden ertoe dat ik een burn-out kreeg die later overging in een depressie. Tot overmaat van ramp werd in die tijd ook een goede jeugdvriendin in Guatamala ontvoerd en vermoord. Mijn moeder en zusje kwamen me helpen en zorgden voor onze kinderen terwijl ik in het ziekenhuis lag. Dankzij hen kwamen we deze moeilijke tijd door. Ik leerde de term "migratiestress en -rouw". Ik begreep toen dat het nodig was om eerst voor mezelf te zorgen voordat ik voor andere mensen kon zorgen.
Het overlijden van mijn jongste zusje, María José, in 2019, aan de gevolgen van een incident, had een zware impact op ons leven. Ik raakte weer in de put en zocht meteen professionele ondersteuning. In deze periode van rouw en met de beperkingen vanwege Covid-19 heb ik mijn pijn verwerkt in het schrijven van de levensverhalen, het maken van deze portretten en het samenstellen van mijn boek over Women of Almere.
Ik kan met trots zeggen dat ik vele dingen ben. Ik ben een vrouw en moeder. Ik ben een dochter, zus én vriendin. Ik ben een Guatemalteekse Latina én een gelukkige Nederlandse vrouw. Ik ben een mestizo met Indiaans, Spaans en Chinees bloed. Deze mengeling van culturen maken mij een wereldburger met verschillende eigenschappen.
Migratie heeft me geleerd om nederig en dankbaar te zijn. Ik ben gestopt met nadenken over wat ik heb achtergelaten omdat dat me verhinderde om in het heden te leven. Ik heb geleerd om tolerant te zijn en open te staan voor andere culturele codes. Ik ben dankbaar voor de obstakels en de mogelijkheden in het leven, omdat ze me hebben gemaakt tot wie ik ben. Ik hoop van harte dat mijn ervaringen tot troost en hulp kunnen zijn voor andere vrouwen, vooral voor migrantenvrouwen zoals ik.
